MELBOURNE – Zes maanden moest de tenniswereld wachten totdat de beste en meest populaire tennisser aller tijden weer op de tennisbaan zou verschijnen in een officieel toernooi. En na een machtige vijfsetter in de halve finale van de Australian Open tegen landgenoot Stan Wawrinka (7-5 6-4 1-6 6-4 6-3) hoopt iedereen op een legendarische finale tegen de Spanjaard Rafael Nadal.

De Australian Open van 2017 lijkt wel de Australian Open van 2009, toen Rafael Nadal zijn enige grandslam down under won met een zege op Roger Federer. Het toernooi lijkt er in ieder geval eentje van het vorige decennium. Een ’tournament of champions’, een kampioenentoernooi om de schoonheid van de sport te vieren. De zusters Serena (35) en Venus Williams (36) staan tegenover elkaar in een grandslamfinale. Dat gebeurde voor het laatst in 2008, op het gras van Wimbledon. En ook de Zwitser Roger Federer (35) – zijn laatste grandslamtitel dateert van 2012 – staat ‘gewoon’ weer in de finale.

Gewoon is absoluut niet het goede woord hier. Want de Zwitserse tovenaar speelde een half jaar geen toernooien vanwege een knieblessure. Hij moest Roland Garros missen, werd in de halve finale van Wimbledon nipt verslagen door de Canadees Milos Raonic en besloot volledig te herstellen. Het grote publiek mag blij zijn, want een van de redenen voor deze lange break is het vergroten van de kans op nog veel productieve tennisjaren.

Federer meest populaire speler

In Melbourne is te zien waarom Federer nog speelt, terwijl hij met het recordaantal van 17 grandslams absoluut niet meer hoeft. Hij wordt gedragen door het publiek. Dat was al zo bij zijn rentree in de Fed Cup in Perth in West-Australië, toen opeens het hele stadion vol zat met fans. Toen Andy Murray en Novak Djokovic – de nummers 1 en 2 van de wereld op het centrecourt speelden, was er ’s avonds plek voor de bezoekers om het ticket op te waarderen.

Hoe anders is dat met Federer, die het alleen lastig had tegen de mindere goden Jurgen Melzer en Noah Rubin in de eerste en tweede ronde, maar daarna tegen sterke tegenstanders als Tomas Berdych en Kei Nishikori liet zien dat het natuurtalent ook op 35-jarige leeftijd tot de allerbesten van de wereld hoort. En met de vroege uitschakeling van Djokovic en daarna Murray werd de buzz steeds groter in Australië. Kunnen de twee beste tennissers ooit – Federer heeft 17 grandslams, Nadal 14 – weer tegenover elkaar komen te staan? En zou de Zwitser, die al sinds 2007 niet meer van Nadal heeft gewonnen in een grandslam, weer eens een kans maken?

Momentum veranderde na time-out van Wawrinka

Tegen Wawrinka liet Federer zien dat de zes maanden eruit hem goed hebben gedaan. Het was alweer zijn tweede winst op een top-5 speler deze week, nadat hij eerder Nishikori had verslagen. Federer had de eerste twee sets gewonnen. Hij was een stuk beter was dan zijn goede vriend, die een medische time-out nam vanwege knieproblemen. Daarna kwam Wawrinka als herboren terug. Die liet minder met zich sollen. Nam meer het initiatief en maakte de rally’s fysieker, wat absoluut in het nadeel was van Federer. De rally’s werden langer, toverballen van Federer kwamen minder van het racket en Wawrinka begon vooral met big forehands te domineren.

Enter de vijfde set. Toen kwam het meest vreemde moment van de wedstrijd. De beste speler aller tijden nam een zeldzame medische time-out. Later zou Federer zeggen dat het wel kon, omdat Wawrinka het ook deed. Het leek ook op een kleine mindgame. ‘Ik had al de hele wedstrijd last van mijn been. Dus ik dacht: waarom niet? Normaal doe ik dat niet en maak ik er ook geen misbruik van, maar het was prettig om even van de baan te zijn en ook even tegen iemand te praten.’

Wat een comeback van Wawrinka leek te worden – de Zwitser herpakte zich laat in zijn carrière en won de afgelopen drie jaar elk jaar een grandslam – werd op de een of andere manier toch een zegetocht voor Federer. Zoals dat altijd zo gebeurt op hardcourt. De 3 zeges in de verder eenzijdige 19-3 Federer-Wawrinka verhouding kwamen allemaal op stand op het tragere gravel.

Want na het wegwerken van een breakkans voor Wawrinka maakte die zelf drie onnodige fouten en gaf hij makkelijk de game weg op een 2-3 achterstand. ‘Vandaar keek ik nooit meer terug. Het is wel vaker een vreemde wedstrijd tegen Wawrinka. En ik kreeg een goedkope break,’ zei Federer, die aangaf dat de zes maanden pauze hem goed hadden gedaan. ‘Het was daarvoor elke keer blessure behandelen, dan weer trainen. Blessure behandelen. En om van top 10 spelers te winnen moest ik weer echt helemaal gezond worden. En dat is wat ik heb ik gedaan het afgelopen half jaar.’

‘Niets te verliezen’

Federer hoopt niet per se op de verrassende Bulgaar – een soort kopie qua spel van Federer, alleen dan minder briljant – als tegenstander in de finale. Hij staat 23-11 achter tegen de Spanjaard, die hem vaak de meest pijnlijke nederlagen heeft bezorgd in zijn carrière. Desondanks druipt het respect van de grote kampioenen voor elkaar er vanaf. En mocht Federer Nadal treffen, dan zal hij op de snelle baan van Melbourne zeker een kans maken. ‘Ook tegen Wawrinka zei ik tegen mezelf in de vijfde set: wees relaxed. Geniet ervan. Je hebt zes maanden niet gespeeld. En ik denk dat die ‘niets te verliezen’ houding me veel heeft opgeleverd dit toernooi.’

Of het genoeg is voor de titel zal zondagavond blijken. Zondagochtend in Melbourne. Wordt het de achttiende voor Federer na vijf jaar zonder grandslam (drie nederlagen in finales). Wordt het de vijftiende voor Nadal, die daarmee de Zwitser nadert, met zijn geliefde Roland Garros als volgende Grandslam. Of wordt het de eerste van Dimitrov?

Blog – ‘She tried to analyze me once but she got too scared’. Dit is wat politiesloper Marv – gespeeld door Mickey Rourke – in de film Sin City zegt. Aan dat karakter moest ik denken, toen ik Jerzy Janowizc zag tennissen. De Pool die in Melbourne na een lange knieblessure liet zien waarom de tennistour hem heeft gemist. 

6-4 6-4 staat er op het scorebord op showcourt 2 op de Australian Open, voor Jerzy Janowicz tegen de Kroaat Marin Cilic, de nummer 7 van de wereld en US Open kampioen van 2014. De Pool viert zijn voorsprong – en elk gewonnen punt – alsof hij de Australian Open heeft gewonnen.

Ik vrees dat Janowicz nu heel theatraal in vijf sets  gaat verliezen.
Ik krijg helaas gelijk. De Pool, de nummer 273 van de wereld na blessureleed, mag de komende tijd tevreden terugkijken op de eerste twee sets. Daarna: 6-2 6-2 6-3 voor Cilic, die per set beter ging spelen. Het was de eerste dag van de Australian Open waarschijnlijk een van de mooiste wedstrijden. Een vijfsetter tussen twee tenniskanonnen in de volle zon, op het knusse showcourt 2.

Ik wilde dat Janowicz won. Er zijn weinig tennissers waarbij de gekte zo op de loer ligt. Cilic had Goran Ivanisevic als coach. Die zei altijd dat er drie Gorans waren. The good, the bad and the crazy.

En Janowicz? Janowicz is een vulkaan. In dat opzicht zou je kunnen zeggen dat Janowicz altijd één persoonlijkheid heeft, namelijk die van de vulkaan. Maar je kunt ook zeggen: hij is gek, gestoord, briljant, dropshotkoning, servicekanon, choker, tanker, discussiezoeker, acteur en aandachtszoeker. Let wel. Het gaat hier om de 26-jarige Pool, 2,03 meter, die uren aan elkaar services van boven de 200 kilometer per uur afvuurt en dat afwisselt met beukende forehands. Vreemd lijkt zijn allergrootste hobby het slaan van dropshots. Het aaien in plaats van rammen van de bal. Hij stond in 2013 in de halve finale van Wimbledon en bereikte dat jaar de 14e plaats van de wereldranglijst.

Naar de box kijken vermindert de stress

Zo weinig mogelijk emoties tonen is tegenwoordig de maatstaf, maar de Pool laat na elk punt iets zien van zichzelf. Zoals ze op de WTA-tour doen, kijkt hij sowieso extreem veel naar z’n ‘box’, dat partijtje stoelen waar de coach en aanhang van de speler zitten. Voor Janowicz kan zijn box niet vol genoeg zitten, zegt hij later. Hoe voller, hoe beter. Na elk punt is er een baalmoment of een juichmoment. Nooit is er niets. Ik vraag hem na de wedstrijd: was er een moment dat je het naar je zin had op de baan?

Hij zegt: ‘Tennis is mijn werk, om eerlijk te zijn. En work pisses you off sometimes. Maar ik probeer me altijd te focussen. Ik probeer positief te blijven.’

Even de vierde set weggeven

Na de verloren derde set gaat ook de vierde set niet helemaal naar wens. 2-5 achter. Setpunt voor Cilic, tweede service voor Janowicz: hij slaat ‘m zo een paar meter uit. Doet-ie niet moeilijk over. In zijn universum mag dat. Even de vierde set wegtanken, voordat hij fris aan de vijfde kan beginnen. Ze zeggen dat er in Melbourne vier seizoenen in een dag zitten. Dat is het cliché. Dat klopt. Het klopt ook als je zegt dat er vier seizoenen in een week zitten. De ene dag is het 18 graden. De volgende dag vrolijk 33. Zo rolt Melbourne.

Zo passeren in elke game van Janowicz minimaal vier seizoenen. Koud. Vochtig. On fire. Wisselvallig. Loeiheet. Regenachtig. Storm. Sneeuw. Orkaan. Zelfdestructie.

Ook ik irriteerde me richting het einde van de wedstrijd – rond een uurtje of vijf ’s middags – aan dronken Australiërs, die lukraak wat dingen schreeuwden door het stadion. Maar de Pool gaat altijd verder. Die irriteert zich aan alles. Het werd zo erg dat hij wilde dat een Cilic-supporter de Kroatische vlag over de reling van de tribune verwijderde. De man deed het. Janowicz won het volgende punt. Maar het werd erger. In de vijfde set, op 0-2 40-15 voor Cilic, begon hij uitvoerig ruzie te maken met een man uit het publiek. Discussieerde een minuut met de scheidsrechter en raakte hem bijna fysiek aan. Hij komt daarna 0-3 achter tegen een ontketende Kroaat, die zeker geen robot mag worden genoemd, maar in vergelijking met de Pool bijna leek. Zo rustig en perfect bleef de voormalige pupil van Goran Ivanisevic in het temmen van de storm Janowicz.

Mag het iets rustiger?

Het zou mooi zijn als Janowicz het theatrale en explosieve zou verruilen voor wat rust. In principe kan hij alles, als tennisser. Met wat rust en iets meer spelinzicht (en wat minder blessures) zou hij al héél lang in de top 15 staan. Maar ja, dan was Janowicz niet Janowicz. Want wat was zijn antwoord op steeds beter spel van Cilic? Nog harder slaan. Geen services van 210 kilometer per uur maar van 225 per uur. Nooit eens afwisselen naar zachter. Verongelijkt kijken naar de box als Cilic weer eens een forehand wegslaat. Ruzie maken met de toeschouwers. Puntjes weggeven.

En wat gebeurt er na de wedstrijd? Eerst kijkt hij wat nukkig voor zich uit. Hij wil geen interview en vermijdt oogcontact. Quotes als: ‘Dat is tennis. Winnen en verliezen. De final score was niet goed voor mij.’

‘Ja, ik ben een explosief iemand’

Maar langzaam ontdooit hij, breekt de glimlach door en kijkt hij me – enigszins tevreden – recht in m’n ogen aan. En terecht. Wat had hij te vertellen? Dat het niet makkelijk is om het vertrouwen terug te krijgen na een lange blessure. Dat hij een paar kansen had, maar dat Cilic ongelofelijk speelde op een gegeven moment. Net als ik denk dat hij vrij normaal is blijkt hij weer verongelijkt: ‘Ik snap het niet. De Australian Open verdient zoveel miljoenen. Maar dit court was niet makkelijk om op te spelen. Deze baan is zo ongelofelijk snel. Hoe kan elk court dan anders zijn, als ze zoveel geld hebben? Ik trainde eerder met Dominic Thiem (nummer 8 van de wereld) op Hisense Arena. Die baan is twee keer zo traag. Het was veel makkelijker om daar rally’s te spelen. Deze baan was zo snel dat ik niet eens dropshots kon spelen.’

Als ik hem aan het einde van het interview nog wat beter wil leren kennen, stelt hij niet teleur. ‘Weet je. Ik ben geen acteur op of buiten de baan. Ik ben mezelf. Ik probeer niemand anders te zijn. Ik probeer me niet beter voor te doen. Als ik niet blij ben, laat ik het zien. Maar ik word echt niet elke seconde gek. Ik probeer me altijd te focussen op de wedstrijd. Ik probeer het. Maar ik ben explosief.’

Ja, dat is die man die me zo op Marv doet lijken.

https://www.youtube.com/watch?v=AAEJedBQk7s

Algemeen Dagblad – Matchfixing is in de lagere regionen van het proftennis soms een noodzakelijke bron van inkomsten. ‘Een wedstrijd winnen voor een paar tientjes of verkopen voor 5000 euro?’ 

Sander Collewijn en Koen Voskuil – Rotterdam

In het donker rijden twee Armeense dertigers, van wie één een oud-profvoetballer, langs gokzuilen in Valencia. Steeds zetten ze geld in op de wedstrijden van twee Nederlandse proftennissers die de middag erop een challengertoernooi in de Finse stad Tampere spelen. Matchfixing is in de lagere regionen van het proftennis soms een noodzakelijke bron van inkomsten. ‘Een wedstrijd winnen voor een paar tientjes of verkopen voor 5000 euro?’ De Armeniërs wedden met grof geld dat proftennissers Antal van der Duim en Boy Westerhof in twee sets zullen verliezen van hun iets lager geplaatste tegenstanders. De dag erop komen hun voorspellingen uit: Van der Duim verliest met 0-6 en 2-6 van de Fransman Elias Ymer. Westerhof brengthet er met 4-6 1-6 tegen de Serviër Pedja Krstin niet veel beter vanaf. Bij meer dan twintig online gokaanbieders als Bwin, 888 en Pinnacle Sports rinkelen die dag de alarmbellen. Ze kunnen het vreemde gokgedrag niet verklaren en nemen de weddenschappen, onder verdenking van matchfixing, uit de handel.

Inside-informatie

Zowel Van der Duim als Westerhof zegt zich niets onreglementairs aan de wedstrijd te kunnen herinneren. ,,Hoe het kan dat er vreemd op die wedstrijd is ingezet? Ik heb geen flauw idee,” zegt Antal van der Duim. ,,Raar gokgedrag kan altijd voorkomen,” zegt Boy Westerhof. ,,Misschien denkt iemand over inside informatie te beschikken? Ik heb daar alleen niets mee te maken. Ik ben blij dat de TIU het uitzoekt.” Uitgerekend Van der Duim enWesterhof, van wie de Tennis Integrity Unit ook een onderlinge partij uit 2014 op matchfixing onderzoekt, zeggen nooit een omkooppoging te hebben ondervonden. Het AD sprak met veertien van de zestien spelers die in de mondiale ATP-top 1000 genoteerd staan. Zeven van hen zeggen wel door matchfixers te zijn benaderd. ,,Ik ben een keer in Engeland persoonlijk aangesproken voor het fixen van een wedstrijd in een futuretoernooi voor 2500 euro,” vertelt een Nederlandse proftennisser, die gestaag stijgt op de wereldranglijst. ,,De bedragen in challengers en ATP-toernooien zijn tien keer zo hoog.’’ ,,Drie keer kreeg ik via Facebook een berichtje of ik wat extra geld wilde verdienen. Door accounts die daarna snel verwijderd werden,” zegt een Nederlandse proftennisser. Om juridische redenen blijven de tennissers in het AD-onderzoek anoniem. Elke poging tot omkoping moeten ze melden aan de tennisbond. In de praktijk laten de meesten dat achterwege.

In een onderzoek van 2013 in opdracht van VWS-minister Edith Schippers gaf slechts 4 procent van de Nederlandse topsporters aan een omkooppoging te hebben meegemaakt. Hoogleraar sport en recht en matchfixingonderzoekster Marjan Olfers verklaart dat verschil als volgt: ,,Het onderwerp werd toen nog nauwelijks besproken. Inmiddels raakt het taboe eraf. Bovendien is tennis gevoeliger voor matchfixing dan een sport als voetbal.’’ Olfers oordeelt keihard over het fenomeen matchfixing. ,,Het is erger dan doping. De kern van sport is dat de uitslag van tevoren niet vaststaat. Als dat wel zo is, kijk je naar een circusvertoning.” Toch zeggen elf van de veertien top 1000-spelers zeker te weten dat omkoping in het tenniscircuit voorkomt. ,,Matchfixing gebeurt 100 procent zeker in het tennis.Vooral in dubbels,” zegt Scott Griekspoor, de nummer 322 van de wereld. ,,Je hoort verhalen van de jongens die wel en niet in de matchfixing zitten.” Omkoping komt met name voor in de onderste regionen, bij de futuretoernooien. Daar spelen de tennissers die dromen van de Wimbledonfinale, maar ondertussen moeten schrapen voor vliegtickets naar toernooien met prijzengelden van 800 euro voor de winnaar.

Achterlijk

,,Het is alleen maar investeren totdat je minimaal 300ste staat van de wereld,” weet Paul Monteban, de nummer 777 van de wereld. ,,Voor sommige spelers is het een verleidelijke keuze: zal ik een dubbeltoernooi winnen voor tientallen of enkele honderden euro’s of een wedstrijd verkopen voor 5000 euro?” In de futures zijn dan ook het eerste kwartaal van 2016 de meest verdachte partijen gemeld bij deTennis Integrity Unit. 24 bij de mannen, 10 bij de vrouwen, zo’n driekwart van de intotaal 48 verdachte partijen. In challengers gaat het om 12 partijen, op de ATP-tour om nul. De talentvolle Amsterdammer Colin van Beem (24) speelde in april in Marrakech een futurewedstrijd aan de tennisbond. In de praktijk laten de meesten dat achterwege. In een onderzoek van 2013 in opdracht van VWS-minister Edith Schippers gaf slechts 4 procent van de Nederlandse topsporters aan een omkooppoging te hebben meegemaakt. Hoogleraar sport en recht en matchfixingonderzoekster Marjan Olfers verklaart dat verschil als volgt: ,,Het onderwerp werd toen nog nauwelijks besproken. Inmiddels raakt het taboe eraf. Bovendien is tennis gevoeliger voor matchfixing dan een sport als voetbal.’’ Olfers oordeelt keihard over Ik kreeg een bericht op Facebook, of ik wat geld wilde verdienen —Anonieme proftennisser tegen de 31-jarige Marokkaan Lamine Ouahab, een cultheld binnen de tenniswereld. Zowel Van Beem als zijn reismaatje Lennert van der Linden won de eerste set, maar verloor daarna kansloos de tweede en derde. ,,Hij zal het eerste setje wel verkocht hebben, dachten we allebei,” aldus Van Beem. ,,Iedereen lult met elkaar.We zijn niet allemaal achterlijk. Matchfixing gaat als een lopend vuurtje door het circuit.”

Naïef

Meerdere spelers zeggen te zijn benaderd via sociale media. ,,Ik kreeg een bericht op Facebook, of ik wat geld wilde verdienen. Ik ben daar niet op ingegaan en daarna is dat account verwijderd,” zegt een speler, die schrikt van zijn eigen woorden. ,,Ik had dit eigenlijk moeten aangeven natuurlijk.” Als iemand via Facebook aan een tennisser vraagt hoe het met zijn enkel gaat, is dat dan een gokker of een oprechte fan? Robert Jan Schumacher, woordvoerder van de Nederlandse tennisbond KNLTB, geeft aan hoe lastig en ingewikkeld de materie is. ,,Een tennistalent kan ook naïef zijn natuurlijk, dus dit draait om bewustwording en daar proberen wij aan mee te helpen. We informeren onze tennissers zo veel mogelijk over dit soort criminaliteit.” ,,Verdacht gokgedrag alleen maakt een speler niet schuldig,” zegt Schumacher. ,,Aan de andere kant leeft er frustratie bij de bond, om zo veel indirect bewijs te zien zonder dat er kant en klaar bewijs uit komt. Wij willen ook dat de rotte appels eruit geplukt worden.”

VERDACHT

• Tampere, 22 juli 2014. Antal van der Duim verliest in twee sets van Elias Ymer. Boy Westerhof verliest in twee sets van Pedja Krstin. Op beide uitslagen was opvallend veel ingezet.
• Meerbusch, 11 augustus 2014. Van der Duim wint na een set en een break achterstand van Westerhof. Er zijn tonnen op ingezet.
• *San Juan, 14 oktober 2014. Thiemo de Bakker verliest op zijn favoriete gravel van de lager geklasseerde Gianni Mina. Veel gokkers hadden dat voorspeld. *Deze wedstrijd is een dag na publicatie van dit artikel als niet meer verdacht aangemerkt door de TIU.
• Turijn, 19 april 2016. Mark Vervoort dubbelt met de Belg Yannick Mertens tegen de Italianen Eremin en Sonego. Ze verliezen in twee sets. Er wordt tijdens de wedstrijd verdachte gokpatronen en extreem hoge inzetten geconstateerd.

De tennissport zit landelijk in een crisis – de KNLTB ging in de periode 2009-2014 van 695.000 naar 605.000 leden – maar Amsterdam blijkt het enige gebied in Nederland waar het tennis bloeit, met een groei van 13 procent in dezelfde periode. De wachtlijsten binnen de Ring puilen uit, de huurprijzen van banen stijgen en er is behoefte aan meer tennisparken, blijkt uit onderzoek van Het Parool.

Rara, hoe kan dat? Het Nederlandse tennis hobbelt niet alleen qua prestaties van onze topspelers van teleurstelling naar teleurstelling – we wachten al twee decennia op een nieuwe Richard Krajicek, maar ook de dalende ledenaantallen hebben al meerdere alarmklokken doen rijzen bij tennisliefhebbers en het bondsbureau in Amersfoort. Fitness en hardlopen vormen al jaren een serieuze bedreiging voor het tennis en zijn – op Zuidoost na – in elk stadsdeel in Amsterdam ook de populairste sporten. Zij zijn de laagdrempelige en serieuze concurrenten van het traditionele tennis, waar je nog altijd entreegeld, contributie en lessen moet betalen als je serieus aan de slag wilt gaan.

Maar ondanks die concurrentie wil de Amsterdammer maar wat graag tennissen, blijkt uit cijfers van de KNLTB. In Zeeland daalde het aantal leden van 16.701 in 2009 naar 12.824 in 2013, een daling van 23 procent. In diezelfde periode steeg het aantal leden in Amsterdam van 17.241 naar 19.485 – een stijging van 13 procent, en dat betreft alleen de officiële aantallen zonder de mensen die af en toe een tennisbaan huren en geen lid zijn van een vereniging. De komende jaren zal dit aantal alleen maar groeien, blijkt uit de wachtlijsten van clubs als ALTC Joy Jaagpad, TV Tie-Breakers, VVGA en LTC Festina in het Vondelpark, dat berucht is om de wachtlijst die minimaal zeven jaar lang is en waarbij het helpt om te worden voorgedragen door bestaande leden. Anders is een tennisleven in het Vondelpark sowieso niet voor je weggelegd.

“Mijn kinderen stonden allemaal op een wachtlijst, dus toen ben ik maar zelf aan de slag gegaan,” vertelt Roy Dackus, die de krapte op de tennismarkt verlichtte door tennisclub TV IJburg in 2011 op te richten. TV IJburg zorgt mede voor de spectaculaire stijging van het aantal tennissers in Amsterdam. Vanaf de oprichting schoot de club van nul leden omhoog naar meer dan 1100, met zo’n 700 senioren en 450 junioren. “Ik had van een sportbestemmingsplan van de gemeente gehoord. Mijn credo was tijdens het hele proces om een tennisclub te bouwen van IJburg, voor IJburg. Nu zie ik dagelijks zoveel mensen met tennisracketjes naar de club rijden. Dat is geweldig om te zien.”

Maar met het succes van IJburg, dat 30 mei haar spectaculair vormgegeven clubhuis opent, is de krapte nog niet opgelost. Door de schaarste stijgt de baanhuur en ontstaan er nieuwe constructies. Zo is TC Kattenlaan en ATC Sloterplas – een samenvoeging van het oude ATC Slotervaart en WOV – sinds een aantal jaar eigendom van twee makelaars. De gevoelens over die constructie blijken gemengd bij de KNLTB en de gemeente. Een ingewijde van ATC Sloterplas – die niet met zijn/haar naam in de krant wil – vertelt dat er twee jaar gestreden is in verschillende rechtszaken, waarbij de inzet was om te voorkomen dat de eigenaren door de tennisclub heen het park wilden exploiteren, door middel van het innen van hoge sommen van de binnenkomende contributie en het beleid van de vereniging te bepalen. Die rechtszaken zijn gewonnen door ATC Sloterplas en er is nu een nieuwe huurovereenkomst. Maar de nieuwe huurovereenkomst geldt voor twee jaar en het is zeer de vraag of de club op deze locatie net buiten de Ring doorgaat na die periode.

Bij tennisclub TC Kattenlaan in het Vondelpark betalen de leden 415 euro contributie – het dubbele van wat normaal is in de hoofdstad – om elke dag te kunnen spelen. Met 1000 tennissers op vijf banen is de krapte eenvoudig voor te stellen. “De sport moet betaalbaar blijven en daar willen wij als gemeente aan bijdragen. De vraag voor nieuwe velden voor hockey, tennis en voetbal zijn bij ons aangekomen,” zegt een woordvoerder van de gemeente Amsterdam, die actief is op het gebied van sportaccommodaties. “Op basis van het sportaccommodatieplan van de gemeente kan ik zeggen dat we alleen al in Amsterdam-West twintig nieuwe tennisbanen nodig hebben. Ook in Amsterdam-Oost is er krapte,” benadrukt Arie Martijn Schenk, KNLTB verenigingsadviseur voor de districten IJmond en Leiden, de nijpende situatie. “Bij tennisclub Tie-Breakers hebben ze met drie nieuwe banen weer honderd leden kunnen aannemen, maar met meer banen kunnen ze de mensen op de wachtlijst meteen lid maken.”

De krapte bevindt zich vooral bij de tennisclubs in Amsterdam-West, de Watergraafsmeer, en Amsterdam-Zuid. Allemaal verenigingen binnen de ring. Is de populariteit van het tennis in Amsterdam – behalve het banentekort – dan ook een uiting van de veryupping van de stad, aangezien deze drie stadsdelen ook de etalage zijn voor de bakfiets en de hockeystick? Het zou zomaar kunnen, want vorig jaar bleek al dat Amsterdam over dertig kunstgrasvelden te weinig beschikt om alle popelende hoofdstedelingen met hockeyambities te herbergen. Het is helaas toch zo dat de hoogopgeleide autochtoon eerder geneigd is om te participeren in het relatief ‘dure’ tennis, dan mensen van buitenlandse afkomst dat doen. Over de precieze samenstelling naar de Amsterdamse tennispopulatie blijft het slechts gissen, omdat niet iedere tennisclub zijn eigen demografie in kaart heeft gebracht.

De op een na grootste stijger van de afgelopen jaren, ALTC Joy Jaagpad, heeft dit wel gedaan met een enquête onder de eigen leden. De club die diep verzonken ligt tegen het knooppunt De Nieuwe Meer is in drie jaar gestegen van 1100 naar bijna 1800 leden in 2014. Het bestuur heeft een wachtlijst ingevoerd, omdat de druk op de banen ’s avonds te groot werd. “Tachtig procent van onze leden is tussen de 25 en 40 jaar oud en tweederde van onze leden is WO opgeleid, met veel spelers met een juridische en medische achtergrond. Maar wij willen juist een club zijn voor iedereen en ik denk ook dat we die sfeer ademen. Vandaar dat wij ook samenwerkingen aangaan met de gemeente om kinderen uit achterstandswijken en mensen met een lager inkomen bij ons te laten tennissen,” aldus voorzitter Tim van der Rijken, die trots is op de wederopstanding van de club die tien jaar geleden leek te verdwijnen van de huidige locatie. Die onrust zorgde voor een ledendaling. Nu vormt de verbreding van de A10 de komende jaren een bedreiging. “We hebben de afgelopen jaren keihard gewerkt aan de sfeer op de club met een nieuwe uitbater van de bar. En we hebben vol ingezet op de jeugd, waardoor er nu ook bijna 200 kinderen tennissen op de club.”

Door sommige Amsterdamse tennisclubs wordt er anno 2015 met enige jaloezie gekeken naar ALTC Joy Jaagpad, waar het terras altijd vol staat en de feesten tot diep in de nacht duren. Interessant is het om te zien dat in Amsterdam veel populaire clubs met wachtlijsten – TV Tie-Breakers, VVGA, ALTC Joy Jaagpad, LTC Festina – bekend staan om hun gezellige clubhuis, waar de prijzen op redelijk niveau liggen. Dat is een groot verschil met verenigingen waar het onmogelijk is voor de kinderen ranja te regelen en door de pachter de prijzen zijn opgeschroefd en de zakelijkheid van het ingehuurde personeel – zonder tennishart – wordt bekritiseerd. Bij die verenigingen waar het clubhuis niet het kloppend hart is van de vereniging, dalen de ledenaantallen. ALTC Joy Jaagpad is wel zo’n club waar je op donderdagavond om half elf na de training binnen vijf minuten opeens met een shotje in je hand staat te dansen. Iets dat de vrij jonge populatie wel plezierig schijnt te vinden. “De tennisclub is je tweede huis en moet de verlenging van je huiskamer zijn,” vindt uitbater Jouke Pieksma, die met zijn oude DJ-helden als Jean, Jurgen en Marcello regelmatig laat optreden op de club.

Binnen de Ring gaat het met meeste tennisclubs erg goed, tegen de landelijke trend in. Dit is buiten de Ring anders. Kleine clubs als TV Geuzenveld (250 leden) en ATC Kadoelen (292 leden, in Amsterdam-Noord) zien hun trotse vereniging langzaam krimpen. Maar de meeste Amsterdammers willen voor een normale prijs binnen de Ring tennissen en daar is het banentekort groot en ook de mogelijkheid om eens langer dan een half uur of drie kwartier – de officiële afhangtijd – te tennissen zonder dat er meteen enthousiaste opvolgers voor ‘jouw baan’ klaar staan klein.

Dat Amsterdam het enige stuk Nederland is waar het aantal mensen met een tennistas op de rug groeit, is binnen de crisis van het Nederlandse tennis wellicht een bron van inspiratie die ook de gemeente inspireert om deze groei structureel te faciliteren. De gemeente schiet daarbij al regelmatig te hulp. Zij financiert een deel van de verbouwing (275.000 euro) van het clubhuis van LTC Festina en hielp financieel bij het vernieuwen van het park van onder andere ALTC Joy Jaagpad en De Meer Tennis. Er is nog een ‘potje’ van 20 miljoen euro in de gemeentekas voor nieuwe sportaccomodaties en nieuwe tennisbanen kunnen daar onderdeel van uitmaken. De mensen van ATC Sloterplas hebben zich al bij wethouder Eric van der Burg gemeld en andere geïnteresseerden met een goed plan kunnen zich melden. Dat die nieuwe club binnen de Ring binnen mum van tijd vol zit met Amsterdamse tennisliefhebbers is in ieder geval zeker. Komende dinsdag worden de eerste plannen voor nieuwe tennisbanen besproken in een besloten collegevergadering.

Bronnen:
Tennis in Nederland (2015, Mulier Instituut)
Sportmonitor 2013 – Inzicht in het sportgedrag van Amsterdammers (2013, Gemeente Amsterdam Bureau Onderzoek en Statistiek)
Situatie tennis in Amsterdam (2013, KNLTB)

Feiten:
-De gemiddelde seniorcontributie bij een Nederlandse tennisclub bedraagt 135 euro. In Amsterdam is dit 216 euro.
-Het gemiddelde ledenaantal van een Nederlandse tennisclub is 366. In Amsterdam ligt dit aantal op 758 leden.
-Tennis is met 605.000 leden de tweede sport van Nederland, na voetbal.
-LTC Festina en ALTC Joy Jaagpad zijn de twee grootste tennisverenigingen van Nederland.
-In hun eigen rapport uit 2013 ‘Situatie tennis in Amsterdam’ heeft de KNLTB het over een banentekort van ongeveer 30-40 banen.

-In 1999 waren er volgens de KNLTB 270 tennisbanen in Amsterdam (met 727.000 inwoners) tegen naar schatting 220 in 2013 (met 780.000 inwoners).

-Het verdwijnen van de roemruchte tennisclub ALTC Popeye Gold Star – waar Richard Krajicek zijn opleiding genoot – in 2009 aan de Zuidas is nooit opgevangen met een nieuwe locatie met tennisbanen, ondanks plannen om in Slotervaart te bouwen.

-Er is behalve een tekort aan buitenbanen ook een tekort aan binnenbanen, waardoor huurprijzen voor een uur tennissen in een hal in de winter zelden onder de 25 of 30 euro te vinden zijn.

-Het epicentrum van het Amsterdamse tennis bevindt zich in Zuid, met clubs als ALTC DDV, ALTC Joy Jaagpad, TC IJsbaanpad en ALTC De Algemene op een steenworp afstand van elkaar, met de clubs ALTC Buitenveldert en TC Amstelpark daar niet ver vandaag, net buiten de ring.